İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ II
Bölüm: İLAHİYAT 2021-2022 Öğretim Yılı Bahar Dönemi
Dersin Hocası: Prof. Dr. Sönmez KUTLU
Salon: 124 (Perşembe 10.30-12.20); 124 (Perşembe 13.30-15.20)
Öğrencilerle Görüşme Gün ve Saatleri: 15:30-17:00
Dersin çeriği ve yardımcı dökümanlar için bkz.: Web Sayfası: www.sonmezkutlu.net
Haberleşmek için elektronik postsa: Sonmez.Kutlu@divinity.ankara.edu.tr
skutlu@divinity.ankara.edu.tr
Dersin Adı: Mezhepler Tarihi II | Dersin Kodu: İLH354 | Dönem : 6.Yarıyıl |
Ders Türü: Teorik | Saatleri/Hafta/Dönem 2/ BD | DersinYerel kredisi: 2 ECTS kredisi: |
HAZIRLIKLI İLAHİYAT İSLAM MEZHEPLERİ TARİHİ II DERSİ İLE İLGİLİ TEMEL İLKELER
1. Dersle ilgili ölçme ve değerlendirmede sizlerin ders içi ve ders dışı etkinlikleriniz dikkate alınacaktır.
2. Ders dışı ve ders içi etkinlikler, vize ve finallere 0-25 puan etki edecektir.
3. 14 haftalık programda belirlenen konularla ilgili araştırma notu, makale, power point sunumu, resim, belge, kitap tanıtımı, makale özeti, konuyla ilgili görsel ve yazılı malzeme, ders dışı etkinlik örneklerinden bazılarıdır.
4. İşlenecek mezhebin kendi sitesinden o mezhebe ait bilgileri edinmek ve sınıfta paylaşmak veya onlarla ilgili resimleri sunmak önemlidir.
5. İşlenecek mezhep hakkında yazılmış eleştirel bir makale veya kitabı sınıfta özetlemek ve arkadaşlarınızla paylaşmak önemlidir.
6. İşlenecek mezheple ilgili görüşleri, kavramları, yayıldığı yerler, hiyerarşik yapısı hakkında kavramsal haritalar hazırlamak önemlidir.
7. Dersler öğrenme ve öğrenci merkezli işlenecektir. Ders dışı etkinlikler, derse taşındığı takdirde kısa süre de olsa sunuma izin verilecektir.
8. Her yıl ders içi etkinlik olarak bir öğrenci paneli planlanacaktır. Beş kişiden oluşacak bu panelde görev alanlar, ders içi etkinlik olarak ayrıca değerlendirilecektir.
9. Derse hazırlık olarak hazırlanan makaleler, sunumlar, araştırma notları için usulüne uygun metin altına dipnot verilmesi şarttır. Aldığı bilginin kaynağını göstermeyenlerin çalışmaları değerlendirmeye alınmayacaktır. Özellikle bir başkasından aynen alınmış ödevler kopya muamelesi görecektir.
10. Yapılan çalışmalar, lise ödevi gibi bir Ansiklopedi maddesinin aynısı veya özeti olmayacak, mutlaka hazırlayan kişinin eleştiri ve değerlendirmelerine yer verilecektir. Özellikle Diyanet İslam Ansiklopedisi ve Şamil Ansiklopedisi, yada İnternet sitelerinden aynen alınan bilgiler değerlendirme dışı tutulacaktır.
11. Ders dışı etkinlikler, konunun işlendiği gün teslim edilmesi şartıyla değerlendirmeye alınacaktır. Hazırlanan ödevler el yazısı ile veya bilgisayar çıktısı olarak teslim edilecektir. Sunumlar, resimler ve benzeri dökümanlar, CD veya disket olarak verilebilir.
12. Asıl amaç, öğrencinin derse hazırlıklı gelmesini sağlamak ve konuyla ilgili yeni ve bilimsel bilgileri paylaşıma açmaktır.
13. 14 Haftalık programda, her hafta ne işleneceği, hangi sorunlar çerçevesinde, hangi yöntemle ve ne tür kaynaklardan hareketle ele alınacağı ayrı ayrı açıklanmıştır.
14. Youtube'dan konuyla ilgili güvenilir video kayıtlarından örnekler izlenmesi önerilir.
15. Dersle ilgili sorunlarınızı, sizlere ayrılan görüşme günü veya e-mail yoluyla bana bizzat ulaştırabilirsiniz.
16.Özgünlük ve bilimsellik temel ilkedir.
17. Devam zorunludur.
18. Derse ilk 5 dakikadan sonra girilmez.
19. Zorunlu durumlar hariç dersten izinsiz çıkılmaz.
20. Derste telefonlar, kapatılır. Mesajlaşma ve konuşmalarınızı, ders sonrasına bırakınız.
21. Youtube'dan konuyla ilgili güvenilir video kayıtlarından örnekler izlenmesi önerilir.
Başarılar diliyorum...
DERSİN 14 HAFTALIK ANA KONULARI VE DAĞILIM ÇİZELGESİ
1. Hafta
Ehl-i Sünnet: Ehl-i Sünnet ve Ashabu’l-Hadis, isimlendirme sorunu, Hadis Taraftarlığı Rey Taraftarlığı kutuplaşması, teşekkül süreci, görüşleri, temel kavramları, yayıldığı bölgeler, Şafiilik-Hanbelilik ve Malikilikle ilişkisi, önde gelen temsilcileri, etkileri, Klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar.
2. Hafta
Eş’arîlik, isimlendirme sorunu, teşekkül süreci, görüşleri, temel kavramları, yayıldığı bölgeler, Eş’arî mezhebinin önde gelen bilginleri, etkileri, Nizamiyye medreseleri ve Eşarilik, Eşarilik Sufilik ilişkisi, Eşarilik ve Siyasi otoriteler, Osmanlı dönemi Eşariliği, Günümüzde Eş’arilik, Eşarilik-Sufilik İlişkisi, Eş’ariliğin temel görüşleri, Klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar.
3. Hafta
Mâturîdîlik, isimlendirme sorunu, mezhebi arka planı ve teşekkül süreci, görüşleri, temel kavramlar, yayıldığı bölgeler, Maturidilik ve Türkler, Selçuklular ve Osmanlı döneminde Maturidilik, etkileri, Eşarilik ve Maturidilik Arasındaki Farklar, Maturidî edebiyat ve Maturidilik hakkında yapılan araştırmalar.
4. Hafta
İtikadî ve Siyasi Mezheplerin Sufilikle İlişkisi, Ehl-i Sünnet içerisinde Sufi eğilimler, Şiilik-Sufilik etkileşimi, Alevilik ve Bektaşilikte mezhebî unsurlar, Safevi Şiiliği ve Kızılbaşlık İlişkisi
İtikadi ve Siyasi Mezheplerin Ameli Boyutu: Zeydilik-Hanefilik İlişkisi, Mutezile-Hanefilik İlişkisi, Hanefilik-Maturidilik İlişkisi, Şafiilik-Eşarilik İlişkisi, Hanbelilik-Vahhabilik İlişkisi, Caferilik-İmamiyye İlişkisi
5. Hafta
Vehhabilik: Vahhabiliğin tarihi arkaplanı ve Hadis Taraftarlığı, Vehhabiliğin doğduğu ortam,-Muhammet b Abdilvehhab ve mezhebin doğuşundaki yeri, Muhammet İbn Abdilvehhab sonrası Vehhabilik; Tevhid ve Emr-i bi’l-Ma’ruf ve’n-Nehyu ani’l-Münker, bidat anlayışları; Osmanlı Ulemasının Vehhabilere yazdığı Reddiyeler, Vahabilik ve Suudi Yönetimi, Desteği, Suudi Vahhabilik ve Cihadi Vehhabilik,
6. Hafta
Selefilik
Selefilik: Selefiliğin Tanımı Sorunu, Selefiliğin fikri arkaplanı ve Hadis Taraftarlığı, Siyasal İslam İdeolojisi Olarak Selefilik, Selefilik-Vehhabilik İlişkisi, Selefi Kavram Dünyası, Selefiliğe Modern eleştirler, Selefilik ve Radikal Hareketlere etkisi; Selefi Kaynaklar; Türkiye Selefiliği; Selefi Sufi kutuplaşması; Selefi Şii Kutuplaşması.
7. Hafta
Sınav Haftası
8. Hafta
Yezidilik : Tarihçesi,-Şeyh Adi Musafir ve Yezidiliğin doğuşu, Yezidiliğin yayılışı, Temel Görüşleri:Yaratılış, Tufan, Melek Tavus, Tenasuh inanışları,. Temel kitapları: Kitabu Cilve ve Mushaf-ı Reş; Laleş’te Yezidî Merkezi, Yezidilerin Etnik yapısı, Günümüzde Yezidiliğin durumu ve çoğrafi dağılımı
9. Hafta
İslam Kültüründe Mehdilik Tartışmaları ve Mesihlik Meselesi, Mehdilik, iman meselesi midir?
10. Hafta
Kadiyanilik: Doğuşunu hazırlayan sebepler, Gulam Ahmet’in Kişiliği, Gulam Ahmed’in mehdi, mesih ve Resullük iddiaları, Günümüzde Kadiyanilik: Lahor ve Kadiyan kolu, Ahmedîlerin Uluslararası faaliyetleri, Kadiyani Kurumlar, Mezhebin edebiyatı, Kadıyanilerin çağdaş sorunlara yaklaşımı, Kadıyaniliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Kadıyaniliğe eleştiriler
11. Hafta
Babilik ve Bahailik : Babiliğin oluştuğu ortam, Ali Muhammed’in oluşumdaki rolu, Babilik ve Bahailiğin Şii Şeyhi tarikatıyla ilişkisi; Bahaullah zamanında Babiliğin durumu, Bahaullah’tan sonra Bahailik, Kitabu’l-Beyan, Kitabu’l-Akdes, Kitabu’l-İkan, Günümüzde Babilik-Bahailiğinin Çağdaş Sorunlara yaklaşımı, Bahailiğin Din olma iddiaları, Bahai kurumlar: Bahai mahfilleri ve mabedleri, Bahailiğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Bahiliğe eleştiriler.
12. Hafta
Alevilik 1 Alevilik, Bektaşilik ve kızılbaşlık kavramları, Aleviliğin dini statüsü; Alevilik-Bektaşilik ilişkisi, Kızılbaşlık ve Bektaşilik arasındaki farklar; Alevilik ve Bektaşilikte Türk Kültürünün izleri, İran dinleri ve Hristiyanlık ile ilişkisi, Alevilik ve Bektaşilik’te Allah, Peygamber ve Ali anlayışları, İbadet, adab-erkan, Buyruk ve Erkannameler, Alevilik-Bektaşilik’te Ehl-I Beyt ve 12 İmam anlayışı; Alevilik-Bektaşilikle ilgili sorunlar (Cemevleri, Diyanet ve Din Dersleri); Dede ve babalık müesseseleri, Türkiye’de Alevi ve Bektaşi örgütlenmesi; Literatürleri.
13. Hafta
Alevilik 2 Alevilik ve Bektaşilikte Türk kültürünün İzleri, Şiiliğin Alevilik üzerindeki etkileri, Hacı Bektaşı Veli ve Makalatı, Günümüzde Alevilerin dağılımı, Buyruklar hakkında öğrencilerin hazırlayıp sundukları sunumlu seminerler.
14. Hafta
Türklerin tarihte benimsediği mezhepler: Mürcie, Mutezile, İsmaililik, Şia-İmamiyye, Zeydiyye, Maturidilik, Eş’arilik’le ilişkileri. Türkiye’de mezheplerin toplumsal hayattaki rolü, Mezheplerin Diyanetle ilişkileri.
İslam Dünyasında mezheplerin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları, Mezhepler arası ilişkiler ve gerginlikler, Türkiye’nin mezhebî dağılımı (harita üzerinden).
15. Hafta
İslam Tarihinde mezheplar arası ilişkiler, Mezhepler üstü din anlayışı, Mezheplerin İslam düşüncesine katkıları, Mezhepler arası anlaşmaslıkların sebepleri ve çözüm yolları, Tekfir sorunu, Mezhepçilik, Mezhepsizlik ve mezhebin dinle özdeşleştirilmesi, Hızlı sosyo-kültürel değişme ve mezhepler.
16. Hafta
Sınav Haftası
TARİH | KONULAR | ANA VE YRDIMCI KAYNAKLAR |
I. HAFTA
17.02.2022 | EHL-İ SÜNNET VE HADİS TARAFTARLARI -Ehl-i Hadis, Ehl-i Sünnet, Ehl-i Eser kavramları nasıl tanımlanabilir? -Ehl-i Sünnet kavramındaki kavram karmaşı nedir? –Hadis Taraftarları’nın doğuşunda etkili olan sebepler nelerdir? -Hadis Taraftarlarının mihne sürecinde takındığı tavır nasıl olmuştur? -Hadis Taraftarları’nın temel görüşleri nelerdir? -Hadis Taraftarlarının temel kaynakları nelerdir? -Hadis Taraftarlarının gelenekçi-muhafazakar din anlayışı ile ilişkisi nedir? -Hadis Taraftarları hakkında yapılan çağdaş araştırmalar nelerdir? Hadis Taraftarlığının günümüzdeki tezahürleri nelerdir? | Ana Kaynaklar: Kutlu, Sönmez, Selefiliğin Fikri Arkaplanı, Otto Yayınları, Ankara 2016. Kutlu, Sönmez, “Gelenekçi-Muhafazakar Din Söyleminin Analizi”, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015, s. 47-60. Ehl-i Sünnet (Özel Sayı). Aylık Dergi, 1985/I-II, Ehl-i Sünnet. İslâmî Araştırmalar Dergisi (Ebû Hanife Özel Sayısı). Cilt: 15, 1-2(2002). Ehl-i Sünnet. (Özel Sayı). İslâmiyât Dergisi, cilt: 8, 3 (2005). Ehl-i Sünnet. (Özel Sayı). Marife Dergisi, yıl: 5, 3(2005). Fığlalı, E. R. (1989). Ehlu’s-sünne ve’l-cemaa. Ehl-i Sünnet Tetkikleri, İstanbul: Eksen yayınlcılık. Hatipoğlu, M. S. (1985). Ehl-i Sünnet üzerine bir söyleşi. Aylık Dergi, 1985/I-II, 27-38.( Ehl-i Sünnet (Özel Sayı). Kırbaşoğlu, H. (1986). Ehl-i sünnet kavramı üzerine yeni bazı mülahazalar. İslâmî Araştırmalar, I (1986). 1, 71-79. Kırbaşoğlu, H. (1987).Sünnî deyiminin ortaya çıkışı. İslâmî Araştırmalar, II (1987), 6, 79-89. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Kutlu, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015. Yardımcı Kaynaklar: Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm, Kitâbu’l-imân. (Çev.: Sönmez (İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler içinde), Ankara 2000, 207-252 ss. Ömer A. Ferruh,“Zahirilik“, çev. Ahmet Demirhan, İslam Düşüncesi Tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul 1990, I/311-326. Goldziher, I, Zahirilik, Çev. Cihat Tunç, Ankara İlahiyat Yayını |
II. HAFTA
24/02/2022
| EŞARİLİK -İmam Eş’ari kimdir ? -Eş’ariliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur? -Eş’ariliğin temel görüşleri nelerdir? -Önemli Eş’ari şahsiyetler kimlerdir ? -Eş’ariliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? -Eş’arîlik ve Nizamiyye medreseleri ilişkisi nasıl gelişmiştir? -Eşariliğin Siyasi otoritelerle ilişkisi nasıldır? -Osmanlı döneminde Eşariliğin etkileri nelerdir? -Günümüzde Eş’ariliğin etkisi var mıdır? Eşariliğin klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar nelerdir? | Ana Kaynaklar: Keskin, M. (2005), Eş’ariliğin teşekkül Süreci. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış doktora tezi) M. Abdulhay, “Eş’arilik“, çev. Ahmet Ünal, İslam Düşüncesi Tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul 1990, I/255-278. Watt, Montgomary, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Ehl-i Sünnet Bölümü (Eşarilik) el-Gazzalî, M. (1971). İ'tikad'da orta yol. (Çev.: Kemal Işık). Ankara: Ankara Üniversitesi yayınları. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Yüksel, E. (1980, 1990, 1993). Eş’arîler ile Mâtürîdîler arasındaki görüş ayrılıkları. Atatürk Üniversitesi İİFD., sayı: 4, 91-103; 9/1-11; 11/8-17. Uluslar Arası İmam Eşari ve Eşarilik Sempozyumu, ed. Cemalleddin Erdemci- Fazıl Ayğan, Beyan Yayınları, İstanbul 2015. Yardımcı Kaynaklar: Musa, C.M.A. (1982). Neş’atü’l-eş’ariyye ve tatavuruhâ. Beyrut: Dâru’l-Kitâb el-Lübnânî. el-Eş’arî, İslam Mezhepleri, Çev. Ömer Aydın-M. Dalkılıç. Doğan, L. (1961). Ehl-i sünnet kelamında Eş’ari mektebi. Ankara: Rüzgarlı Matbaa. Eş’ari, A. (1953). Kitâbu'l-luma' fi'r-red ala ehli'z-zeyğ ve'l-bida'. (thk.: Richard J. McCarthy). Beyrut: el-Matba’atu’l-Katolikiyye. Eşari, Kitabu’l-İbâne, (Dinin İnanç İlkeleri, Çev.: Mustafa Çevik), İlâhiyat Yayınları, Ankara 2005. (Çev.: Ramazan Biçer, Gelenek Yayınları, İstanbul 2010.) Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013. Fahruddin er-Razî, Esâsu’t-Takdis (Allah’ın Aşkınlığı, Çev.: İbrahim Çoşkun), İz Yayıncılık, İstanbul 2006. |
III. HAFTA
03/03/2022
| MATURİDİLİK -İmam Maturidi kimdir? -Maturidilik Mürcie ilişkisi nedir ? -Maturidiliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur ? -Ma’turidiliğin temel görüşleri nelerdir ? -Türkler arasında yayılışı nasıl olmuştur? -Önemli Maturidi şahsiyetler kimlerdir? Osmanlı döneminde Maturidilik, kelami metinlere nasıl yansımıştır? -Literatürleri nelerdir? Günümüze Maturidiliğin etkileri var mıdır? -Maturidiliğin bugünkü coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? Maturidilik ve Eşarilik arasındaki farklar nelerdir?
| Ana Kaynaklar: İmam Mâturîdî ve Maturidilik, (ed. Sönmez Kutlu), 6. Baskı, Otto Yayınları 2015. Ebû Mansûr el-Mâtüridî, M.(2002). Kitâbü’t-tevhîd tercümesi. (Çev.: Bekir Topaloğlu). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları. Ebû Mansûr Semerkandî Mâturidî (862-944) Kongresi. (Kayseri 1990) Eyyüb Ali, A.K.M. (1990). Maturidilik. (Çev.: Ahmet Ünal). İslam düşüncesi tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul: Yayınevi, I, 295-310 ss. Kutlu, S. (2003), “Bilinmeyen yönleriyle Türk din bilgini: İmam Mâturidî” İmam Mâturîdî ve Maturidilik, GİRİŞ KISMI (s. 16-48) İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Kutlu, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015, s. 60-85;150-157. Maturidi’nin Düşünce Dünyası, (ed. Düzgün, Şaban Ali), Kültür Bakanlığı, Ankara 2011. Uluslar Arası İmâm Mâturîdî Sempozyumu, Osman Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Eskişehir, 28-30 Nisan 2014. Uluslar Arası Büyük Türk Bilgini Maturidi ve Maturidilik Sempozyumu ( 22-24 Mayıs 2009 İstanbul Türkiye). Yardımcı Kaynaklar: Kutlu, Sönmez, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000. Ak, Ahmet, Büyük Türk Alimi İmam Maturidi ve Maturidilik, Bayrak Matbaası, İstanbul 2008. el-Mâtürîdî, M. (2006-211). Te'vilâtü'l-Kur'ân. thk.Bekir Topaloğlu ve dğr. İstanbul: Mizan Yayınları. el-Mâtürîdî, M. (2006-211). Te'vilâtü'l-Kur'ân. Türkçe’ye Çev.: Komisyon, ilk 5 cildi yayımlandı. es-Sabûnî, N. (1979). Mâtürîdiye akâidi. ( Çev.: Bekir Topaloğlu). Ankara: DİB. yayınları. Yavuz, Y.Ş. (2003). Mâtürîdiyye. TDİA., XXVIII, 165-175. Özcan, H. (1995). Mâtüridî’de dînî çoğulculuk. İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları. Özcan, Hanifi, Maturidi’de Bilgi Probleni, 1. Baskı, İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul 1993. Yazıcıoğlu, M. S. (1985). Mâtürîdî kelâm ekolünün iki büyük siması: Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Ebu'l-Mu'în en-Nesefî. AÜİFD., 27 (1985), 281-298. Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013. |
IV. HAFTA
10/03/2022
| FIKIH MEZHEPLERİ VE İTİKADİ MEZHEPLER -Fıkhî Mezheplerin Siyasi ve İtikadi Mezheplerle İlişkisi nedir? -Neden Maturidiler Hanefidir? -Neden Şaffiler Eşaridir? -Hanefiler ile Mutezile Arasındaki İlişki var mıdır? -Hanbelilik ve Zahiriliğin Hadis Taraftarları ile ilişkisi var mıdır? -Hanbelilik-Vehhabilik ilşkisinin mahiyeti nedir? İmamiyye ile Caferilik arasında bir ilişki varmıdır? SUFİLİK VE İTİKADİ MEZHEPLER -Sufilik mezhepler üstü bir yapılanma mıdır? -İtikadî ve Siyasi Mezheplerin Sufilikle İlişkisi varmıdır? -Ehl-i Sünnet içerisinde hangi tarikatlar vardır? -Şiilik-Sufilik etkileşimi nasıl olmuştur? Şiilik ve tarikatlar bir arada olabilir mi? -Alevilik ve Bektaşilikte mezhebî unsurlar nelerdir? -Safevi Şiiliği ve Kızılbaşlık arsında bir ilişki var mıdır?
| ANA KAYNAKLAR İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. (Fıkıh Mezhepleri Bölümü) Diyanet İslam Ansiklopedisi, Hanefilik, Şafiilik, Hanbelilik ve Caferilik maddeleri) Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013. (Maturidi ve Eşarilerin Sufilik ile ilişkisi kısımları) Kutlu, Sönmez, “Kerramiyye Maddesi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi,
YARDIMCI KAYNAKLAR İslam Düşünce Ekolleri Tarihi, İLİTAM Yayınları, Ankara 2009. (Fıkıh Mezhepleri Bölümü) Uluslar Arası İmâm Mâturîdî Sempozyumu, Osman Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Eskişehir, 28-30 Nisan 2014. Uluslar Arası Büyük Türk Bilgini Maturidi ve Maturidilik Sempozyumu ( 22-24 Mayıs 2009 İstanbul Türkiye). Uluslar Arası İmam Eşari ve Eşarilik Sempozyumu, ed. Cemalleddin Erdemci- Fazıl Ayğan, Beyan Yayınları, İstanbul 2015. |
V.HAFTA
17/03/2022
| VEHHABİLİK -Muhammed b. Abdilvehhab kimdir? -Vehhabiliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur? Vahhabiliğin tarihi arka palını nereye uzanmaktadır? -Ahmet b. Hanbel, İbn Teymiyye ve İbn Cevziyye’nin etkileri nelerdir? -Vahhabiliğin Suud ailesi ve iktidarla ilişkileri nasıldır? Vahhabiliğin temel görüşleri nelerdir? (Tevhid, Emr-i bi’l-Ma’ruf ve’n-Nehyu ani’l-Münker görüşleri) -Vahhabilğin Siyasal boyutu nedir? -Vahhabilğin din anlayışı nasıldır? -Vahhabiliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? -Literatürleri nelerdir?
| Ana Kaynaklar: Bodur, H. Ezber, Dini İhya Hareketi Olan Vahhabiliğin Doğuşu ve Gelişimi, Basılmamış Doktora Tezi, Tezi, Erzurum 1986. Ecer, A. V. (2001). Tarihte vehhabi hareketi ve etkileri. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi. Ecer, V.(1985), Osmanlı tarihinde Vehhabilik hareketinin sebep ve sonuçları. Üç tebliğ içinde. Kayseri. Sıddıkî, A.(1991 ). Arabistan, Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan’da rönesans: Muhammed İbn Abdulvahhab hareketi. İslâm düşüncesi tarihi içinde. (ed. M. Sharif). İstanbul: İnsan Yayınları. 241-244. Yörükân, Y. Z. (1953). Vehhabilik. A. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1953), 51-67. Kutlu, Sönmez, “Vehhabilik”, İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012 adlı kitap içerisinde) Yardımcı Kaynaklar: Muhammed İbn Abdilvehhab. (1398). Mesâilu’l-câhiliyye. Kahire: Dâru’l-Matbaati’s-Selefiyye. Muhammed İbn Abdilvehhab. (1988.). Keşfu’ş-şubuhât. Riyaz : er-Riâse el-Amme li’l-İdârâti’l-Buhus el-İlmiyye ve’lİftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd. Muhammed İbn Abdilvehhab. (trz.). el-Usûlu’s-selâse ve edilletiha. Cidde: İdaretü’l-Buhûsu’l-İlmiyye. Muhammed İbn Abdilvehhab, Kitabu’t-Tevhid, Riyad, h.1404. Cook, M. (1992). On the origins of Vahhâbism. Journal of the Royal Asiatic Society. 3, 2, 2 (1992), 191-2002. Eyüp Sabri Paşa. (1992). Vehhabiler tarihi. (Sadeleştiren: Süleyman Çelik). İstanbul: Bedir Yayınevi
|
VI. HAFTA
24/04/2022
| SELEFİLİK -Selefi kavramı nasıl tanımlanabilir? -Selefiliğin Ehl-i Sünnet İlişkisi var mıdır? -Ashabu’l-Hadis Selefiliğin tarihsel arka planı olarak görülebilir mi? -Selefilik Zahiri zihniyetin modern tezahürü olarak görülebilir mi? -Selefilik-Sufilik kuruplaşması ne zaman başlamıştır? -Selefilik ve Vehhabilik aynı ekolmüdür? Selefilik ile Siyasal İslam ideolojisi arasında İlişki var mıdır? Selefilikte Arap hissesi nedir? Selefiliğin İslam dünyasındaki tezahürleri nedir? Selefilik ve Radikal hareketler arasındaki ilişki nedir? Türkiye Selefiliğinden bahsedilebilir mi? Selefiliğin temel paradigmaları nedir? Selefilikte Tekfir Zihniyeti nasıl işletilmektedir? Selefi-Şii kutuplaşmasının boyutları nedir? Selefilik Ehl-i Sünnet’i temsil edebilir mi?
| ANA KAYNAKLAR Kutlu, Sönmez, Selefiliğin Fikri Arkaplanı, Otto Yayınları, Ankara 2016. Tarihte ve Günümüzde Selefilik Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı (2014 : İstanbul)]. / ed. Ahmet Kavas, İstanbul : Ensar Neşriyat, 2014. 728 s. Beşir Musa Nafi, İzzuddin Abdu’l-Mevla, el-Hevvas Takıyye, (ed.), Arap dünyasında selefilik ve selefi hareketler, editör; çeviri Nurullah Çakmaktaş. İstanbul : Yarın Yayınları, 2016. 283 s. Akbulut, Ahmet, “Selefîliğin Teolojik ve Düşünsel Temelleri”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 113-133. Marife : Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim]. -- Konya : Ed.: Ahmet Yaman, 2001. Selefilik özel sayısı İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/ 1-2 (2015) (Selefilik Özel Sayısı) Büyükkara, Mehmet Ali, “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Selefiyye ve Cihadî Selefiyye”, Dinî Araştırmalar, VII/20 (2004), ss. 205-234. İğde, Muhyeddin, “Selefiliğin Tarihi Arka Planı”, e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, VIII/2 (2015), ss. 151-181. Tevhid Dergisi ve Çevresi Guraba Vakfı Çevresi IŞID’İN Dergileri: Rumiya ve Konstantıniyye Dergileri (Online) YARDIMCI KAYNAKLAR İşcan, Selefilik, Selefilik : İslami köktenciliğin tarihi temelleri, İstanbul : Kitap Yayınevi, 2006. 312 s. SETA Analiz. -- Ankara : Seta (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı=Foundation for Political Economic and Social Research), [t.y.] Diyanetin IŞİD RAPORU Büyükkara, Mehmet Ali, “Dışlamacı Müslümanlığın Orta Asya’daki İzdüşümleri: Selefilik Hareketi ve Taliban”, Orta Asya’da İslâm -Temsilden Fobiye-, cilt: III (2012), ss. 1287-1316. Yıldırım, Ramazan, “Arap Baharı ve Sonrasında Selefîlik -Mısır Örneği-”, İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/1-2 (2015), ss. 263-281.
|
VII. HAFTA
31.03.2022
| YEZİDİLİK -Şeyh Adi Musafir kimdir? -Yezidiliğin doğuşu ve teşekkül süreci nasıl olmuştur? -Şeyh Adi Musafir sonrası Yezidiliğin durumu nedir? -Temel görüşleri nelerdir? (Yaratılış hikayeleri, Tufan hikayesi, Melek Tavus ve şekli, Kelime-i Şahadetleri, Tenasuh inanışı, İbadetleri) -Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nedir? -Türkiye’de Yezidilerin dağılımı ve nüfus oranları nedir? Literatürleri nelerdir?
| Ana Kaynaklar Adiy b. Musafir, İtikadatu Ehli-s-Sünne ve’l-Cemaa, byy. trz. Kitabu’l-Cilve (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.) Lescot, Roger, Yezidiler-Din Tarih ve Toplumsal Hayat Cebel Sincar ve Suriye Yezidileri, çev. Ayşe Meral, İstanbul 2001. Mushaf-ı Reş (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.) Öztemir, B. M. (1988). Yezidiler ve Süryaniler. İstanbul: Ekin Yayınları. Ahmet Teymur Paşa (1352). el-Yezidiyye ve menşeu nihletihim. Kahire : Matbaatü’s-Selefiyye. Guest, J. S. (2001). Yezidiler tarihi Meleke Tawus ve Mıshefa Reş’in izinde (çev.: İbrahim Bingöl). İstanbul: Avesta Yayınları. Guest, John S., Yezidilerin Tarihi, çev. İbrahim Bingöl, İstanbul 2001. Turan, A. (1994). Yezîdîler tarihçeleri coğrafi dağılımları inançları örf ve adetleri. Samsun: Eser Matbaası. Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:3, İstanbul 1926, s. 1-35. Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:4, İstanbul 1926, s. 273-275 İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Yardımcı kaynaklar Turan, Ahmet, “Yezidi İnanç ve İbadetleri”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986. Turan, Ahmet, “Yezidiler”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986. Turan, Ahmet, “Yezidilerin Toplumsal Yaşayışları”, OMÜİFD, Sayı 5, Samsun 1991. Turan, Ahmet, “Yezidiliğin Aslı Kurucusu ve Tarihçesi”, OMÜİFD, Sayı 3, Samsun 1989. Çubukçu, İ. A. (1986). Yaşayan Yezidilik. AÜİFD, XXVIII, 23-36. Menzel, Th., “Yezidilik”, İ. A. XIII, 415-423.
|
VIII. HAFTA
2-10.04.2022
|
SINAV HAFTASI |
|
IX. HAFTA
14/04/2022
| MESİH VE MEHDİLİK İNANIŞI -İslam Kültüründe Mesihlik fikrinin kökenler nereye dayanır? -Mesih ve Mehdilik inancı ile kurtarıcı fikri arasında bir ilişki var mıdır? -Mehdilik fikri İslamî mi insanî mi? -Mehdilik ve Mesihlik imanî meselesi midir? -Mehdilik ile ilgili Hadislerdeki Asabiyetçi Unsurlarnelerdir? -Günümüzde Mehdilik iddiasında bulunan Cemaat ve şahsiyetler var mıdır? -Mehdilik anlayışları tipolojilendirilebilir mi? -İbn Haldun Mehdilikle ilgili rivayetleri neden eleştirdi? -Tarihte Mehdici hareketler varmıdır? | ASIL KAYNAKLAR Öz, Mustafa, İmamiyye Şia'sında Onikinci İmam ve Mehdi İnancı, İstanbul 1995. İlhan, Avni, Mehdilik, Beyan Yayınları, İstanbul 1993 Fığlalı, E.Ruhi, " Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine ", AÜİFD., sayı: 25, Ankara 1981, s.179-214. Fığlalı, Ethem Ruhi, “Mesîh ve Mehdî İnancı”, (Ethem Ruhi Fığlalı, Günümüz İslam Mezhepleri Tarihi, İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları, İzmir 2014) adlı eser içerisinde, s. 241-286 İlhan, Avni, “Kütübü Sittedeki Hadislere Göre Mehdilik”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992, sayı: 7, s. 101-124 Sarıkçıoğlu, Ekrem, “Mesih ve Mehdi İnancı”, Mehmet Ali Durmuş, Mitolojik Kurtarıcı Mehdi, İşaret yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2005. Borrmans, P., “İncil’de Mesih İsa”, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 40-68 Aydın, Mehmet, İslâmî Gelenek’de İsa-Mesih İnancı, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 69-84. İbn Haldun, Mukaddime, thk. Zeki Kadirî Ugan, Mearif Basımevi Ankara 1954, II/142 vd. ( 3. Bölüm 53. Fasıl) YARDIMCI KAYNAKLAR Sarıkaya, M. Saffet, “İslam’da Mehdi İnancına Dair”, İslam, Sayı:155, Temmuz, 1996. Yönem, Ahmet, İslam Mezheplerine Göre Mehdilik , Ankara: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi Şakir Mahmud, Leys, el-Mesîhiyyetü’l-Arabiyye ve Alâkatuhâ bi’l - İmparatoriyyeti’l-Bizantiyye Kable’l-İslâm, İlkçağlardan İslamiyetin Doğuşuna Kadar Orta Doğu, Elazığ, 29-31 Mayıs 2009, 2011, s. 229-258 Borrmans, P. İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 281-298 |
X. HAFTA
21/4/2022
| KADIYANİLİK -Kadiyaniliğin doğuşunu hazırlayan sebepler nelerdir? -Teşekkül süreci nasıl olmuştur? -Mirza Gulam Ahmet kimdir? -Mirza Gulam’ın mehdi, mesih ve resullük iddiaları nelerdir? -Gulam Ahmet sonrası Kadiyaniliğin Lahor ve Kadiyan kolu olarak ikiye ayrılması nasıl olmuştur?. -Temel görüşleri nelerdir? -Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? Literatürü nelerdir?
| Ana Kaynaklar: Ba’du Kutubi Gulam Ahmet, Lahor .1311; Berahin-i Ahmediyye, byy, 1905. The Mehdi Messiah of Kadian, Lodhiana, 1902; . Muhammet Ali, Mevlana, İslam Dini, l-ll, Çev. Naciye Hamdi Akseki, (1990). Vadedilen Mesih ve mihdi H. Gulam Ahmed’in eserlerinden derlenmiştir.(Der.: (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD. Ahmed, M. B. M. (1993). Çağrı. (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD. Fığlalı, E. R. (1986). Kâdiyânîlik (Ahmediyye mezhebi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları. Gulam Ahmet, Hakikatu’l-Vahy, Kadiyan, 1934-3, s. 362-63. Müslüman Ahmediye cemaati bülteni. Ocak-Şubat 2002. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012.
http://www.khatme-nubuwwat.org/
Yardımcı Kaynaklar: Fığlalı, E.R. (2001). Kâdiyânilik. TDİA., XXIV, 137-139 ss. Zahir, İ. İ. (1985). İngiliz emperyalizmi- kadiyanilik. ‘Çev. : Arif Aytekin). İstanbul: Ebru Yayınları. Abdülhamid, M. (1986). İslâma yönelen yıkıcı hareketler. (Çev.: M. Saim Yeprem-Hasan Güleç). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Kevseri, Zahid, " Kadiyaniyenin Dinden Çıkışı ", çev., Hüseyin Atay, İslam Dünyası, sayı: 1, İstanbul 1952. Mevdudi, Ebu’l-A’la, Kadiyanilik Nedir, Arp. Çev. Ahsen Batur, İstanbul, 1975. Nedvi, Eb'ul-Hasan Ali el-Hasen, " Kadiyaniliğin İçyüzü ", çev., İsmail Ezherli, İslam Dergisi, cilt:2, sayı:5, Ankara 1958 Smith, W. C. (1986). Ahmadiyya. EI², I, 302-303. Yönem, Ahmet, “Kadiyânîlik Bağlamında Mehdilik”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 2011/2, cilt: XIII, sayı: 24, s. 175-191. |
XI. HAFTA
28/04/2022
| BABİLİK VE BAHAİLİK Babilik-Bahaliliğin teşekkülü nasıl olmuştur? -Şii Şeyhilik tarikatı nedir? Kazım Reşti ve Ahmed el-Ahsai kimdir? -Ali Muhammed kimdir? -Mirza Hüseyin Ali kimdir? -Bahaullah zamanında Bahailiğin durumu nedir? -Bahaullah’tan sonra Bahailikteki farklılaşmalar nelerdir? -Temel görüşleri nelerdir? -Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? Bahai mahfillleri ve özellikleri nelerdir? -Literatürü nelerdir? | Ana Kaynaklar: Özşuça, N., Bahai Dini Prensipleri ve Hükümleri, Ankara 1967. Abdulbaha. (1997). Hazreti Abdülbaha’nın yazılarından seçmeler. (Çev.: Muhsin Mecidi. İstanbul: Baha Basım. Mirza Hüseyin Ali. (trz.) Akdes Kitabı : Bahai literatüründeki yeri . -- İstanbul : Baha Basım Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ., [t.y.] Mirza Hüseyin Ali. (trz.) Akdes Kitabı, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, eMakalat Dergisi, Kitabu’l-Beyan, Mirza Hüseyin Ali. (1996). ‘Îkân kitabı: Hz. Bahaullah’ın kutsal eserlerinden. (Çev.: Mecdettin İnan). İstanbul: Baha yayınları. Bahai dini ve Bahai dünya toplumu. (trz.). İstanbul: Türkiye Bahaileri Ruhani Mahfili. Bahaullah. (1998). Saklı sözler. (çev.: Mecdi İnan). 2. Baskı. İstanbul: Has Baskı Sanatları Limited Şirketi. Ergin, Osman , " Bahailiğin İçyüzü " , Sebilürreşad Dergisi , cilt: 9, sayı: 203. İstanbul 1955 Fığlalı, E. Ruhi, Bâbilik ve Bahaîlik, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1994. Abdulhamid, M. (1986). İslam'a yönelen yıkıcı hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü). (Çev.: M. Saim Yeprem- Hasan Güleç). 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Hz. Bahaullah'ın levihleri. (1994). (Çev.: Mecdi İnan). İstanbul: Menteş Matbaası. Şevki Efendi. (1995). Bahai dininin I. yüzyılı. (Çev.: Suna Bozkır) İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş. İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu). Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Yardımcı Kaynakları: Akgün, M.Z. (1975). İslamiyyet bakımından babilik,bahailik ve hukuki durumları yargıtay kararları. Ankara. Abdulhamid, M. (1986). İslam'a yönelen yıkıcı hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü). (Çev.: M. Saim Yeprem- Hasan Güleç). 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı. Özkaya, Süleyman, Osmanlı Arşiv Belgeleri Işıgında Bahailik hareketi /. -- İzmir : Akademi Kitabevi, 2000. http://www.sevde.de/Mezebler/Mezebler.htm. 08.04.2006. |
XII. HAFTA
05/05/2022
| ALEVİLİK I -Alevilik, Kızılbaşlık ve ilgili kavramlar nasıl tanımlanabilir? -Aleviliğin dini statüsü nedir? ( Din, Mezhep, tarikat veya heterodoksi) Kızılbaşlık-Bektaşilik ilişkisi nasıldır? -Hacı Bektaş Veli kimdir? -Tarikat olarak Bektaşilik nedir? -Kızılbaşlık ve Bektaşilik arasındaki farklılıklar nelerdir? -Alevilik-Bektaşilikte Eski Türk inanışları, İran dinleri ve Hristiyanlığın etkileri varmıdır?. -Buyruk ve Erkannameler ne tür eserlerdir? -Alevilik inanç boyutu nelerden oluşur? -Alevilik-Bektaşilikte Ehl-i Beyt ve 12 İmam anlayışı nasıldır? -Alevilik-Bektaşilikte Tevella ve Teberra ne demektir? -Dede ve babalık nedir? -Alevilik-Bektaşilik örgütlenmesi nasıldır? -Alevilik-Bektaşilikle ilgili sorunlar nelerdir? -Literatürleri nelerdir? | Ana Kaynaklar: -Buyruk, Haz. Fuat Bozkurt, İstanbul, 1992. - Erkanname, Seyyid Derviş Tur, , İstanbul, 2002. Hacı Bektaş Veli, Makalat, neş. Esad Coşan, Ankara. Kitab-ı Cebbar Kulu, Haz. Hasan Yüksel-Saim Savaş, Sivas 1997. Yörükan, Y. Ziya , “Anadolu Anadulu’da Aleviler ve Tahtacılar, Ankara, 1998. Fığlalı, E. Ruhi, Türkiye'de Alevilik - Bektaşilik, İstanbul: Selçuk Yayınları 1990 (3. Baskı, İst 1994). Eröz, Mehmet, Eski Türk dini ve alevilik, bektaşilik, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1992 Onat, Hasan, “Aleviliğin Geleceği”, I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, Ekim 1998, Ankara. G. Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi; Onat, Hasan, “Değişim Sürecinde Alevilik”, Köprü, sayı 62, Bahar 1998; “Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine” İslamiyat, VI/III, 2003 Kutlu, Sönmez , “ Din Anlayışında Farklılaşmalar ve Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik Üzerine Söyleşi”, Diyanet Aylık Dergisi, Sayı: 147(Mart 2003), 5-11 ss. Kutlu, Sönmez , “Aleviliğin Dinî Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi veya Metadoksi”, İslâmiyât Dergisi, VI/3(2003). Kutlu, Sönmez, “Alevilik-Bektaşiliğin Diyanette Temsili Problemi”, İslâmiyât Dergisi, Cilt:4, Sayı:1 (2001); Kutlu, Sönmez , Din Anlayışındaki Farklılaşmalar Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik, Ankara 2003. Yardımcı Kaynaklar: Melikoff, Irene, “Alevi-Bektaşiliğin Tarihi Kökenleri, Bektaşi-Kızılbaş (Alevi) Bölünmesi ve Neticeleri”, Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler Semp, İst 1999, s. 17-23 Ocak, Ahmed Yaşar, Babailer İsyanı: Aleviliğin Tarihsel Altyapısı, İstanbul 1996; Alevi-Bektaşi İnançlarının islam Öncesi Temelleri, İstanbul, 2000. Aleviliğin Teolojisi, sayı editörü: Sönmez Kutlu, İslamiyat, VI/3, 2003. Alevi Kimliği, ed. Alevi-Bektaşilerin Web sayfaları: |
XIII. HAFTA
12.05.2022
| ALEVİLİK II (PANEL) -Alevilik-Bektaşilikte Türk kültürünün izleri nelerdir? -Alevi-Bektaşilikte Şii unsurlar nelerdir? -Hacı Bektaşı Veli kimdir ve Makalât’ta dört kapı kırk makam anlayışı nasıl ele alınmaktadır? -Günümüzde Alevil-Bektaşilerin farklı tezahürleri nelerdir? -Buyruk ve Erkannameler ne tür kitaplardır? -Türkiye’de Alevi-Bektaşilerin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? |
Öğrenciler tarafından gerçekleştirilecek Panel’de sunulabilecek Seminer konularıdır. Konuyla ilgili kaynaklar liste olarak öğrenciye verilecektir. |
XIV. HAFTA
19.05.2022
| MEZHEPLERİN COĞRAFİ DAĞILIMI VE NÜFUS ORANLARI -Türklerin tarih boyunca benimsediği mezhepler nelerdir? (Murcie, Mu’tezile, Şii-İmamiyye, İsmaililik, Zeydilik, Hadis Taraftarları, Maturidilik, Eş’arilik) -Türk Dünyasında günümüzde mezheplerin dağılımı ve nüfus oranları nasıldır? -Türk Dünyası’nda faaliyet gösteren yeni mezhep ve dini gruplar nelerdir? -Yaşayan mezheplerin coğrafi dağılımı ve nufus dağılımı nasıldır? -Türkiye’de mezheplerin durumu ve coğrafu dağılımı nasıldır? | -Kutlu Sönmez, Türklerin Tarihte Benimsediği Mezhepler ve Kırgızistan’daki durum, (yayınlanmamış makale) -Ecer, Ahmed Vehbi, "Tarihte Türkler, İslamiyet ve Mezhepleri ", Erdem, cilt: 8, sayı: 23, 1996 ( Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı : II ) , s. 485-502. -Sarıkaya, M. Saffet, "Türklerin İslamlaşma Süreçlerinde Mezheplerin ve Tarikatların Yeri", Yeni Türkiye Dergisi Türk Özel Sayısı, Ocak 2002 . İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003. Madelung, Wilferd F, Maturidiliğin Yayılışı ve Türkler, çev. Muzaffer Tan, (İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003, 305-368 içinde) Kutlu, Sönmez, Mezheplerin Coğrafi dağılımı ve Nufus Oranları (Basılmamış Ders Notları) Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslam Tasavvuru, İSAM yayınları, Ankara 2011. Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012. Onat, Hasan, 99 Soruda İslâm Mezhepleri. (Yayınlanmamış Çalışma). İslam Dünyası ile ilgili Ansiklopediler İNTERNET ORTAMINDAKİ DÖKÜMANLAR GOOGLE’DAN MEZHEPLERİN DAĞILIMI İLE İLGİLİ HARİTALAR |
XV. HAFTA
26.05.2022
| MEZHEPÇİLİK VE SORUNLARI -İslam Tarihinde mezhepler arası ilişkiler nasıl gelişmiştir? -Mezhepler üstü din anlayışı nedir? Mezheplerin İslam düşüncesine olumlu ve olumsuz katkıları nelerdir? -Mezhepler arası anlaşmaslıkların sebepleri ve çözüm yolları nelerdir? -Mezhepçilik ve Mezhepsizlik ne dmektir? -Mezhebin dinle özdeşleştirilmesinin sonuçları nelerdir? -Hızlı sosyo-kültürel değişme mezhepleri nasıl etlemektedir? Mezheplerin İslam ülkeleri arasındaki ilişkilerde nasıl etkili olmaktadır?
|
Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şii-Sünni İlişkileri, 27-29 Eylül 2013, Çorum. (Tebliğler Kitabı) Kutlu, Sönmez, “Şii Uyanış Tezi ve Geleceği Tartışmaları ile İlgili Değerlendirmeler”, Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şii-Sünni İlişkileri, 27-29 Eylül 2013, Çorum. Kutlu, Sönmez, “Müslümanlar Arasında Barışı Tehdit Eden Mezhep Çatışmasının Temel Dinamikleri ve Çözüm Yolları?”, Dini Araştırmalar ve Küresel Barış –Sempozyumu-, 16-18 Mayıs 2013, Dedeman Oteli, Konya, Konya 2016, I/169-193. ISBN : 978-605-86221-5-9 (1. cilt) Uluç Küçükca, Özlem Aydın,Şükrü, “Toplumsal Bölünmeyi Tetikleyen Fırkacı/Mezhepçi Algıya Karşı Kur’ani Önlemler”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016/3, cilt: VII, sayı: 15,s.21-52. Onat, Hasan, “İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şi’î-Selefî Kutuplaşması”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, s. 525-551 |
XVI. HAFTA |
SINAV HAFTASI |