TARİH

KONULAR

ANA VE YRDIMCI KAYNAKLAR

I. HAFTA 

17.02.2022

EHL-İ SÜNNET VE HADİS TARAFTARLARI

-Ehl-i Hadis, Ehl-i Sünnet, Ehl-i Eser kavramları nasıl tanımlanabilir?

-Ehl-i Sünnet kavramındaki kavram karmaşı nedir?

–Hadis Taraftarları’nın doğuşunda etkili olan sebepler nelerdir?

-Hadis Taraftarlarının mihne  sürecinde takındığı tavır nasıl olmuştur?

-Hadis Taraftarları’nın temel görüşleri nelerdir?

-Hadis Taraftarlarının temel kaynakları nelerdir?

-Hadis Taraftarlarının gelenekçi-muhafazakar din anlayışı ile ilişkisi nedir?

-Hadis Taraftarları hakkında yapılan çağdaş araştırmalar nelerdir?

Hadis Taraftarlığının günümüzdeki tezahürleri nelerdir?

Ana Kaynaklar:

Kutlu, Sönmez, Selefiliğin Fikri Arkaplanı, Otto Yayınları, Ankara 2016.

Kutlu, Sönmez, “Gelenekçi-Muhafazakar Din Söyleminin Analizi”, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015, s. 47-60.

Ehl-i Sünnet (Özel Sayı). Aylık Dergi, 1985/I-II,

Ehl-i Sünnet.  İslâmî Araştırmalar Dergisi (Ebû Hanife Özel Sayısı). Cilt: 15, 1-2(2002).

Ehl-i Sünnet. (Özel Sayı). İslâmiyât Dergisi, cilt: 8, 3 (2005).

Ehl-i Sünnet. (Özel Sayı). Marife Dergisi, yıl: 5, 3(2005).

Fığlalı, E. R. (1989).  Ehlu’s-sünne ve’l-cemaa.  Ehl-i Sünnet Tetkikleri, İstanbul:  Eksen yayınlcılık.

Hatipoğlu, M. S. (1985). Ehl-i Sünnet üzerine bir söyleşi. Aylık Dergi, 1985/I-II,  27-38.( Ehl-i Sünnet (Özel Sayı).

Kırbaşoğlu, H. (1986). Ehl-i sünnet kavramı üzerine yeni bazı mülahazalar. İslâmî Araştırmalar, I (1986). 1, 71-79.

Kırbaşoğlu, H. (1987).Sünnî deyiminin ortaya çıkışı. İslâmî Araştırmalar, II (1987), 6, 79-89.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Kutlu, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015.

Yardımcı Kaynaklar:

Ebû Ubeyd Kâsım b. Sellâm, Kitâbu’l-imân. (Çev.: Sönmez (İslam Düşüncesinde İlk Gelenekçiler içinde), Ankara 2000, 207-252 ss.

Ömer A. Ferruh,“Zahirilik“, çev. Ahmet Demirhan, İslam Düşüncesi Tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul 1990, I/311-326.

Goldziher, I, Zahirilik, Çev. Cihat Tunç, Ankara İlahiyat Yayını 

II. HAFTA

24/02/2022 

EŞARİLİK

-İmam Eş’ari kimdir ?

-Eş’ariliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur?

-Eş’ariliğin temel görüşleri nelerdir?

-Önemli Eş’ari şahsiyetler kimlerdir ?

-Eş’ariliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

-Eş’arîlik ve Nizamiyye medreseleri ilişkisi nasıl gelişmiştir?

-Eşariliğin Siyasi otoritelerle ilişkisi nasıldır?

-Osmanlı döneminde Eşariliğin etkileri nelerdir?

-Günümüzde Eş’ariliğin etkisi var mıdır?

Eşariliğin klasik edebiyatı ve hakkında yapılan araştırmalar nelerdir?

Ana Kaynaklar:

Keskin, M. (2005), Eş’ariliğin teşekkül Süreci. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış doktora tezi)

M. Abdulhay, “Eş’arilik“, çev. Ahmet Ünal, İslam Düşüncesi Tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul 1990, I/255-278.

Watt, Montgomary, İslam Düşüncesinin Teşekkül Devri, Ehl-i Sünnet Bölümü (Eşarilik)   

el-Gazzalî, M. (1971). İ'tikad'da orta yol. (Çev.: Kemal Işık). Ankara: Ankara Üniversitesi yayınları.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Yüksel, E. (1980, 1990, 1993). Eş’arîler ile Mâtürîdîler arasındaki görüş ayrılıkları. Atatürk Üniversitesi İİFD., sayı: 4, 91-103; 9/1-11; 11/8-17.

Uluslar Arası İmam Eşari ve Eşarilik Sempozyumu, ed. Cemalleddin Erdemci- Fazıl Ayğan,  Beyan Yayınları, İstanbul 2015.

Yardımcı Kaynaklar:

Musa, C.M.A. (1982). Neş’atü’l-eş’ariyye ve tatavuruhâ. Beyrut: Dâru’l-Kitâb el-Lübnânî.

el-Eş’arî, İslam Mezhepleri, Çev. Ömer Aydın-M. Dalkılıç.

Doğan, L. (1961). Ehl-i sünnet kelamında Eş’ari mektebi. Ankara: Rüzgarlı Matbaa.

Eş’ari, A. (1953). Kitâbu'l-luma' fi'r-red ala ehli'z-zeyğ ve'l-bida'. (thk.: Richard J. McCarthy). Beyrut: el-Matba’atu’l-Katolikiyye.

Eşari, Kitabu’l-İbâne, (Dinin İnanç İlkeleri, Çev.: Mustafa Çevik), İlâhiyat Yayınları, Ankara 2005. (Çev.: Ramazan Biçer, Gelenek Yayınları, İstanbul 2010.)

Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013.

Fahruddin er-Razî, Esâsu’t-Takdis (Allah’ın Aşkınlığı, Çev.: İbrahim Çoşkun), İz Yayıncılık, İstanbul 2006.

III. HAFTA  

03/03/2022 

 MATURİDİLİK

-İmam Maturidi kimdir?

-Maturidilik Mürcie ilişkisi nedir ?

-Maturidiliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur ?

-Ma’turidiliğin temel görüşleri nelerdir ?

-Türkler arasında yayılışı nasıl olmuştur?

-Önemli Maturidi şahsiyetler kimlerdir?

Osmanlı döneminde Maturidilik, kelami metinlere nasıl yansımıştır?

-Literatürleri nelerdir?

Günümüze Maturidiliğin etkileri var mıdır?

-Maturidiliğin bugünkü coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

Maturidilik ve Eşarilik arasındaki farklar nelerdir?

Ana Kaynaklar:

İmam Mâturîdî ve Maturidilik, (ed. Sönmez Kutlu), 6. Baskı,  Otto Yayınları 2015.

Ebû Mansûr el-Mâtüridî, M.(2002). Kitâbü’t-tevhîd tercümesi. (Çev.: Bekir Topaloğlu).  Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı yayınları.

Ebû Mansûr  Semerkandî Mâturidî (862-944) Kongresi. (Kayseri 1990)

Eyyüb Ali, A.K.M. (1990). Maturidilik. (Çev.: Ahmet Ünal).  İslam düşüncesi tarihi ( ed. M. M. Şerif), İstanbul: Yayınevi,  I, 295-310 ss.

Kutlu, S. (2003), “Bilinmeyen yönleriyle Türk din bilgini: İmam Mâturidî”  İmam Mâturîdî ve Maturidilik, GİRİŞ KISMI (s. 16-48)

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Kutlu, Sönmez, Tarihsel Din Söylemleri Üzerine Zihniyet Çözümlemeleri, Otto Yayınları, II. Baskı, Ankara 2015, s. 60-85;150-157.

Maturidi’nin Düşünce Dünyası, (ed. Düzgün, Şaban Ali), Kültür Bakanlığı, Ankara  2011.

Uluslar Arası İmâm Mâturîdî Sempozyumu, Osman Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Eskişehir, 28-30 Nisan 2014.

Uluslar Arası Büyük Türk Bilgini Maturidi ve Maturidilik Sempozyumu ( 22-24 Mayıs 2009 İstanbul Türkiye).

Yardımcı Kaynaklar:

Kutlu, Sönmez, Türklerin İslâmlaşma Sürecinde Mürcie ve Tesirleri, Ankara 2000.

Ak, Ahmet,  Büyük Türk Alimi İmam Maturidi ve Maturidilik, Bayrak Matbaası, İstanbul 2008.

el-Mâtürîdî, M. (2006-211). Te'vilâtü'l-Kur'ân. thk.Bekir Topaloğlu ve dğr. İstanbul: Mizan Yayınları.

el-Mâtürîdî, M. (2006-211). Te'vilâtü'l-Kur'ân. Türkçe’ye Çev.: Komisyon, ilk 5 cildi yayımlandı.

es-Sabûnî, N. (1979). Mâtürîdiye akâidi. ( Çev.: Bekir Topaloğlu).  Ankara: DİB. yayınları.

Yavuz, Y.Ş. (2003). Mâtürîdiyye. TDİA., XXVIII, 165-175.

Özcan, H. (1995). Mâtüridî’de dînî çoğulculuk. İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları.

Özcan, Hanifi, Maturidi’de Bilgi Probleni, 1. Baskı, İstanbul: MÜ İlahiyat Vakfı Yayınları, İstanbul 1993.

Yazıcıoğlu, M. S. (1985).  Mâtürîdî kelâm ekolünün iki büyük siması: Ebû Mansûr el-Mâtürîdî ve Ebu'l-Mu'în en-Nesefî.  AÜİFD., 27 (1985), 281-298.

Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013.

IV.  HAFTA

10/03/2022

FIKIH MEZHEPLERİ VE İTİKADİ MEZHEPLER

-Fıkhî Mezheplerin Siyasi ve İtikadi Mezheplerle İlişkisi nedir?

-Neden Maturidiler Hanefidir?

-Neden Şaffiler Eşaridir?

-Hanefiler ile Mutezile Arasındaki İlişki var mıdır?

-Hanbelilik ve Zahiriliğin Hadis Taraftarları ile ilişkisi var mıdır?

-Hanbelilik-Vehhabilik ilşkisinin mahiyeti nedir?

İmamiyye ile Caferilik arasında bir ilişki varmıdır?

SUFİLİK VE İTİKADİ MEZHEPLER

-Sufilik mezhepler üstü bir yapılanma mıdır?

-İtikadî ve Siyasi Mezheplerin Sufilikle İlişkisi varmıdır? 

-Ehl-i Sünnet içerisinde hangi  tarikatlar vardır?

-Şiilik-Sufilik etkileşimi nasıl olmuştur?

Şiilik ve  tarikatlar bir arada olabilir mi?

-Alevilik ve Bektaşilikte mezhebî unsurlar nelerdir? -Safevi Şiiliği ve Kızılbaşlık arsında bir ilişki var mıdır?

ANA KAYNAKLAR

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012. (Fıkıh Mezhepleri Bölümü)

 Diyanet İslam Ansiklopedisi, Hanefilik, Şafiilik, Hanbelilik ve Caferilik maddeleri)

Kalaycı, Mehmet, Tarihsel Süreçte Maturidi-Eşari İlişkileri, Ankara Okulu, Ankara 2013. (Maturidi ve Eşarilerin Sufilik ile ilişkisi kısımları)

Kutlu, Sönmez, “Kerramiyye Maddesi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi,

YARDIMCI KAYNAKLAR

İslam Düşünce Ekolleri Tarihi, İLİTAM Yayınları, Ankara  2009. (Fıkıh Mezhepleri Bölümü)

Uluslar Arası İmâm Mâturîdî Sempozyumu, Osman Gazi Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Eskişehir, 28-30 Nisan 2014.

Uluslar Arası Büyük Türk Bilgini Maturidi ve Maturidilik Sempozyumu ( 22-24 Mayıs 2009 İstanbul Türkiye).

Uluslar Arası İmam Eşari ve Eşarilik Sempozyumu, ed. Cemalleddin Erdemci- Fazıl Ayğan,  Beyan Yayınları, İstanbul 2015.

V.HAFTA 

17/03/2022 

VEHHABİLİK

-Muhammed b. Abdilvehhab kimdir?

-Vehhabiliğin teşekkül süreci nasıl olmuştur?

Vahhabiliğin tarihi arka palını nereye uzanmaktadır?

-Ahmet b. Hanbel, İbn Teymiyye ve İbn Cevziyye’nin etkileri nelerdir?

-Vahhabiliğin Suud ailesi ve iktidarla ilişkileri nasıldır?

Vahhabiliğin temel görüşleri nelerdir? (Tevhid, Emr-i bi’l-Ma’ruf ve’n-Nehyu ani’l-Münker görüşleri)

-Vahhabilğin Siyasal boyutu nedir?

-Vahhabilğin din anlayışı nasıldır?

-Vahhabiliğin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

-Literatürleri nelerdir?

Ana Kaynaklar:

Bodur, H. Ezber, Dini İhya Hareketi Olan Vahhabiliğin Doğuşu ve Gelişimi, Basılmamış Doktora Tezi, Tezi, Erzurum 1986.

Ecer, A. V. (2001). Tarihte vehhabi hareketi ve etkileri. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi.

Ecer, V.(1985), Osmanlı tarihinde Vehhabilik hareketinin sebep ve sonuçları. Üç tebliğ içinde. Kayseri.

Sıddıkî, A.(1991 ). Arabistan, Yemen, Irak, Suriye ve Lübnan’da rönesans: Muhammed İbn Abdulvahhab hareketi. İslâm düşüncesi tarihi içinde. (ed. M. Sharif). İstanbul: İnsan Yayınları.   241-244.

Yörükân, Y. Z. (1953). Vehhabilik. A. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1 (1953), 51-67.

Kutlu, Sönmez, “Vehhabilik”, İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012 adlı kitap içerisinde)

Yardımcı Kaynaklar:

Muhammed İbn Abdilvehhab. (1398). Mesâilu’l-câhiliyye. Kahire: Dâru’l-Matbaati’s-Selefiyye.

Muhammed İbn Abdilvehhab. (1988.). Keşfu’ş-şubuhât. Riyaz :  er-Riâse el-Amme li’l-İdârâti’l-Buhus el-İlmiyye ve’lİftâ ve’d-Da’ve ve’l-İrşâd.

Muhammed İbn Abdilvehhab. (trz.). el-Usûlu’s-selâse ve edilletiha. Cidde: İdaretü’l-Buhûsu’l-İlmiyye.

Muhammed İbn Abdilvehhab, Kitabu’t-Tevhid, Riyad, h.1404.

Cook, M. (1992). On the origins of Vahhâbism. Journal of the Royal Asiatic Society. 3, 2, 2 (1992), 191-2002.

Eyüp Sabri Paşa. (1992). Vehhabiler tarihi. (Sadeleştiren: Süleyman Çelik). İstanbul: Bedir Yayınevi

http://www.egroups.com/

http://www.ichkeria.org/

VI. HAFTA

24/04/2022 

SELEFİLİK

-Selefi kavramı nasıl tanımlanabilir?

-Selefiliğin Ehl-i Sünnet İlişkisi var mıdır?

-Ashabu’l-Hadis Selefiliğin  tarihsel arka planı olarak görülebilir mi?

-Selefilik Zahiri zihniyetin modern tezahürü olarak görülebilir mi?

-Selefilik-Sufilik kuruplaşması ne zaman başlamıştır?

-Selefilik ve Vehhabilik aynı ekolmüdür?

Selefilik ile Siyasal İslam ideolojisi arasında İlişki var mıdır?

Selefilikte Arap hissesi nedir?

Selefiliğin İslam dünyasındaki tezahürleri nedir?

Selefilik ve Radikal hareketler arasındaki ilişki nedir?

Türkiye Selefiliğinden bahsedilebilir mi?

Selefiliğin temel paradigmaları nedir?

Selefilikte Tekfir Zihniyeti nasıl işletilmektedir?

Selefi-Şii kutuplaşmasının boyutları nedir?

Selefilik Ehl-i Sünnet’i temsil edebilir mi?

ANA KAYNAKLAR

Kutlu, Sönmez, Selefiliğin Fikri Arkaplanı, Otto Yayınları, Ankara 2016.

Tarihte ve Günümüzde Selefilik Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı (2014 : İstanbul)]. / ed. Ahmet Kavas, İstanbul : Ensar Neşriyat, 2014. 728 s.

Beşir Musa Nafi, İzzuddin Abdu’l-Mevla, el-Hevvas Takıyye, (ed.),  Arap dünyasında selefilik ve selefi hareketler,  editör; çeviri Nurullah Çakmaktaş. İstanbul : Yarın Yayınları, 2016. 283 s.

Akbulut, Ahmet, “Selefîliğin Teolojik ve Düşünsel Temelleri”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 113-133.

Marife : Dini Araştırmalar Dergisi [Bilimsel Birikim]. -- Konya : Ed.: Ahmet Yaman, 2001. Selefilik özel sayısı

İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/ 1-2 (2015) (Selefilik Özel Sayısı)

Büyükkara, Mehmet Ali, “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudî Selefiyye ve Cihadî Selefiyye”, Dinî Araştırmalar, VII/20 (2004), ss. 205-234.

İğde, Muhyeddin, “Selefiliğin Tarihi Arka Planı”, e-Makâlât Mezhep Araştırmaları, VIII/2 (2015), ss. 151-181.
Onat, Hasan, “İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şiî-Selefî Kutuplaşması”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Uludağ, Süleyman, “Selefiye ve Tasavvuf”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 343-356.
Toplantı Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, ss. 525-551.

Tevhid Dergisi ve Çevresi

Guraba Vakfı Çevresi

IŞID’İN Dergileri: Rumiya ve Konstantıniyye Dergileri (Online)

YARDIMCI KAYNAKLAR

İşcan, Selefilik, Selefilik : İslami köktenciliğin tarihi temelleri, İstanbul : Kitap Yayınevi, 2006. 312 s.

SETA Analiz. -- Ankara : Seta (Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı=Foundation for Political Economic and Social Research), [t.y.]

Diyanetin IŞİD RAPORU

Büyükkara, Mehmet Ali, “Dışlamacı Müslümanlığın Orta Asya’daki İzdüşümleri: Selefilik Hareketi ve Taliban”, Orta Asya’da İslâm -Temsilden Fobiye-, cilt: III (2012), ss. 1287-1316.

Yıldırım, Ramazan, “Arap Baharı ve Sonrasında Selefîlik -Mısır Örneği-”, İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, I/1-2 (2015), ss. 263-281.

VII. HAFTA 

31.03.2022

YEZİDİLİK

-Şeyh Adi Musafir kimdir?  -Yezidiliğin doğuşu ve teşekkül süreci nasıl olmuştur?

-Şeyh Adi Musafir sonrası Yezidiliğin durumu nedir?

-Temel görüşleri nelerdir? (Yaratılış hikayeleri, Tufan hikayesi, Melek Tavus ve şekli, Kelime-i  Şahadetleri, Tenasuh inanışı, İbadetleri)

-Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nedir?

-Türkiye’de Yezidilerin dağılımı ve nüfus oranları nedir?

Literatürleri nelerdir?

Ana Kaynaklar

Adiy b. Musafir, İtikadatu Ehli-s-Sünne ve’l-Cemaa, byy. trz.

Kitabu’l-Cilve (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.)

Lescot, Roger, Yezidiler-Din Tarih ve Toplumsal Hayat Cebel Sincar ve Suriye Yezidileri, çev.             Ayşe Meral, İstanbul 2001.

Mushaf-ı Reş (Adiy b. Musafir’e Nisbet edilmektedir.)

Öztemir, B. M. (1988). Yezidiler ve Süryaniler. İstanbul: Ekin Yayınları.

Ahmet Teymur Paşa (1352). el-Yezidiyye ve menşeu nihletihim.  Kahire : Matbaatü’s-Selefiyye.

Guest, J. S. (2001). Yezidiler tarihi Meleke Tawus ve Mıshefa Reş’in izinde (çev.: İbrahim Bingöl). İstanbul: Avesta Yayınları.

Guest, John S., Yezidilerin Tarihi, çev. İbrahim Bingöl, İstanbul 2001.

Turan, A. (1994). Yezîdîler tarihçeleri coğrafi dağılımları inançları örf ve adetleri. Samsun: Eser Matbaası.

Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:3, İstanbul 1926, s. 1-35.

Yaltkaya, Mehmet Şerafeddin, "Yezidîler", DFİFM., sene: I, sayı:4, İstanbul 1926, s. 273-275

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Yardımcı kaynaklar

Turan, Ahmet, “Yezidi İnanç ve İbadetleri”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986.

Turan, Ahmet, “Yezidiler”, OMÜİFD, Sayı 1, Samsun 1986.

Turan, Ahmet, “Yezidilerin Toplumsal Yaşayışları”, OMÜİFD, Sayı 5, Samsun 1991.

Turan, Ahmet, “Yezidiliğin Aslı Kurucusu ve Tarihçesi”, OMÜİFD, Sayı 3, Samsun 1989.

Çubukçu, İ. A. (1986). Yaşayan Yezidilik.  AÜİFD, XXVIII, 23-36.

Menzel, Th., “Yezidilik”, İ. A. XIII, 415-423.

http://www.yezidi.org/

http://mimoun.yazidi.free.fr/

VIII. HAFTA

 2-10.04.2022

SINAV HAFTASI

IX. HAFTA 

14/04/2022

MESİH VE MEHDİLİK İNANIŞI

-İslam Kültüründe Mesihlik fikrinin kökenler nereye dayanır?

-Mesih ve Mehdilik inancı ile kurtarıcı fikri arasında bir ilişki var mıdır?

-Mehdilik fikri İslamî mi insanî mi?

-Mehdilik ve Mesihlik imanî meselesi midir?

-Mehdilik ile ilgili Hadislerdeki Asabiyetçi Unsurlarnelerdir?

-Günümüzde Mehdilik iddiasında bulunan Cemaat ve şahsiyetler var mıdır?

-Mehdilik anlayışları tipolojilendirilebilir mi?

-İbn Haldun Mehdilikle ilgili rivayetleri neden eleştirdi?

-Tarihte Mehdici hareketler varmıdır?

ASIL KAYNAKLAR

Öz, Mustafa, İmamiyye Şia'sında Onikinci İmam ve Mehdi İnancı, İstanbul 1995.

İlhan, Avni, Mehdilik, Beyan Yayınları, İstanbul 1993

Fığlalı, E.Ruhi,  " Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine ",  AÜİFD., sayı: 25,  Ankara 1981, s.179-214.

Fığlalı, Ethem Ruhi, “Mesîh ve Mehdî İnancı”, (Ethem Ruhi Fığlalı,  Günümüz İslam Mezhepleri Tarihi, İzmir İlâhiyat Vakfı Yayınları, İzmir 2014) adlı eser içerisinde, s. 241-286

İlhan, Avni,  “Kütübü Sittedeki Hadislere Göre  Mehdilik”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1992, sayı: 7, s. 101-124

Sarıkçıoğlu, Ekrem, “Mesih ve Mehdi İnancı”,

Mehmet Ali Durmuş, Mitolojik Kurtarıcı Mehdi, İşaret yayınları, 2. Baskı, İstanbul 2005.

Borrmans, P., “İncil’de Mesih İsa”, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 40-68

Aydın, Mehmet, İslâmî Gelenek’de İsa-Mesih İnancı, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 69-84.

İbn Haldun, Mukaddime, thk. Zeki Kadirî Ugan, Mearif Basımevi Ankara 1954, II/142 vd. ( 3. Bölüm 53. Fasıl)

YARDIMCI KAYNAKLAR

Sarıkaya, M. Saffet,  “İslam’da Mehdi İnancına Dair”, İslam, Sayı:155, Temmuz, 1996.

Yönem, Ahmet, İslam Mezheplerine Göre Mehdilik ,  Ankara: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi

Şakir Mahmud, Leys, el-Mesîhiyyetü’l-Arabiyye ve Alâkatuhâ bi’l - İmparatoriyyeti’l-Bizantiyye Kable’l-İslâm, İlkçağlardan İslamiyetin Doğuşuna Kadar Orta Doğu, Elazığ, 29-31 Mayıs 2009, 2011, s. 229-258

Borrmans, P. İsa Mesih’in Hıristiyan Tinselliği ve Tasavvufundaki Yeri ve Önemi, İslam ve Hıristiyan Kaynaklarında Hz. İsa, Uluslararası Müslüman-Hıristiyan Diyaloğu Sempozyumu, Yeşilköy, 2005, s. 281-298

X. HAFTA

21/4/2022

 KADIYANİLİK

-Kadiyaniliğin doğuşunu hazırlayan sebepler nelerdir? 

-Teşekkül süreci nasıl olmuştur?

-Mirza Gulam Ahmet kimdir?

-Mirza Gulam’ın mehdi, mesih ve resullük iddiaları nelerdir?

-Gulam Ahmet sonrası Kadiyaniliğin Lahor ve Kadiyan kolu olarak ikiye ayrılması nasıl olmuştur?.

-Temel görüşleri nelerdir?

-Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

Literatürü nelerdir?

Ana Kaynaklar:

Ba’du Kutubi Gulam Ahmet, Lahor .1311;

Berahin-i Ahmediyye, byy, 1905.

The Mehdi Messiah of Kadian, Lodhiana, 1902;  .

Muhammet Ali, Mevlana, İslam Dini, l-ll, Çev. Naciye Hamdi Akseki,

 (1990). Vadedilen Mesih ve mihdi H. Gulam Ahmed’in eserlerinden derlenmiştir.(Der.: (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD.

Ahmed, M. B. M. (1993). Çağrı. (Der: Muhammed. C. Şems). England: Islam International Publication LTD.

Fığlalı, E. R. (1986). Kâdiyânîlik (Ahmediyye mezhebi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.

Gulam Ahmet, Hakikatu’l-Vahy, Kadiyan, 1934-3, s. 362-63.

Müslüman Ahmediye cemaati bülteni. Ocak-Şubat 2002.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

http://www.khatme-nubuwwat.org/

http://www.iiie.net

Yardımcı Kaynaklar:

Fığlalı, E.R. (2001). Kâdiyânilik. TDİA., XXIV, 137-139 ss.

Zahir, İ. İ. (1985). İngiliz emperyalizmi- kadiyanilik.  ‘Çev. : Arif Aytekin). İstanbul: Ebru Yayınları.

Abdülhamid, M. (1986). İslâma yönelen yıkıcı hareketler. (Çev.: M. Saim Yeprem-Hasan Güleç). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Kevseri, Zahid, " Kadiyaniyenin Dinden Çıkışı ", çev., Hüseyin Atay,  İslam Dünyası, sayı: 1,  İstanbul 1952.

Mevdudi, Ebu’l-A’la, Kadiyanilik Nedir, Arp. Çev. Ahsen Batur, İstanbul, 1975.

Nedvi, Eb'ul-Hasan Ali el-Hasen, " Kadiyaniliğin İçyüzü ", çev., İsmail Ezherli, İslam Dergisi, cilt:2, sayı:5, Ankara 1958

Smith, W. C. (1986). Ahmadiyya. EI², I, 302-303.

Yönem, Ahmet, “Kadiyânîlik Bağlamında Mehdilik”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi , 2011/2, cilt: XIII, sayı: 24, s. 175-191.

XI. HAFTA

28/04/2022

BABİLİK VE BAHAİLİK

Babilik-Bahaliliğin  teşekkülü nasıl olmuştur?

-Şii Şeyhilik tarikatı nedir?

Kazım Reşti ve Ahmed el-Ahsai kimdir?

-Ali Muhammed kimdir?

-Mirza Hüseyin Ali kimdir?

-Bahaullah zamanında Bahailiğin durumu nedir?

-Bahaullah’tan sonra Bahailikteki farklılaşmalar nelerdir?

-Temel görüşleri nelerdir?

-Coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

Bahai mahfillleri ve özellikleri nelerdir?

-Literatürü nelerdir?

Ana Kaynaklar:

Özşuça, N., Bahai Dini Prensipleri ve Hükümleri,  Ankara 1967.

Abdulbaha. (1997). Hazreti Abdülbaha’nın yazılarından seçmeler. (Çev.: Muhsin Mecidi.  İstanbul: Baha Basım.

Mirza Hüseyin Ali. (trz.) Akdes Kitabı : Bahai literatüründeki yeri   .   -- İstanbul : Baha Basım Dağıtım Sanayi ve Ticaret AŞ., [t.y.]

Mirza Hüseyin Ali. (trz.) Akdes Kitabı, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, eMakalat Dergisi,

Kitabu’l-Beyan,

Mirza Hüseyin Ali. (1996).  ‘Îkân kitabı: Hz. Bahaullah’ın kutsal eserlerinden. (Çev.: Mecdettin İnan).  İstanbul:  Baha yayınları.

Bahai dini ve Bahai dünya toplumu. (trz.). İstanbul: Türkiye Bahaileri Ruhani Mahfili.

Bahaullah. (1998). Saklı sözler. (çev.: Mecdi İnan). 2. Baskı. İstanbul: Has Baskı Sanatları Limited Şirketi.

Ergin, Osman ,  " Bahailiğin İçyüzü " , Sebilürreşad Dergisi  , cilt: 9, sayı: 203. İstanbul 1955

Fığlalı, E. Ruhi, Bâbilik ve Bahaîlik, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., 1994.

Abdulhamid, M. (1986). İslam'a yönelen yıkıcı hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü). (Çev.: M. Saim Yeprem- Hasan Güleç). 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Hz. Bahaullah'ın levihleri. (1994).  (Çev.: Mecdi İnan). İstanbul: Menteş Matbaası.

Şevki Efendi. (1995).  Bahai dininin I. yüzyılı. (Çev.: Suna Bozkır) İstanbul: Kazancı Matbaacılık Sanayii A.Ş.

İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı, (ed. H. Onat-S. Kutlu).  Grafiker Yayınları, Ankara 2012.

Yardımcı Kaynakları:

Akgün, M.Z. (1975).  İslamiyyet bakımından babilik,bahailik ve hukuki durumları yargıtay kararları. Ankara.

Abdulhamid, M. (1986). İslam'a yönelen yıkıcı hareketler (Babilik ve Bahailiğin İçyüzü). (Çev.: M. Saim Yeprem- Hasan Güleç). 2. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.

Özkaya, Süleyman,  Osmanlı Arşiv Belgeleri Işıgında Bahailik hareketi   /.   -- İzmir : Akademi Kitabevi, 2000.

http://www.bahai.org/

http://www.bahaibooks.com/

http://www.sevde.de/Mezebler/Mezebler.htm.  08.04.2006.

XII. HAFTA

05/05/2022

ALEVİLİK I

-Alevilik, Kızılbaşlık ve ilgili kavramlar nasıl tanımlanabilir?  -Aleviliğin dini statüsü nedir? ( Din, Mezhep,  tarikat veya heterodoksi)

Kızılbaşlık-Bektaşilik ilişkisi nasıldır?

-Hacı Bektaş Veli kimdir?

-Tarikat olarak Bektaşilik nedir?

-Kızılbaşlık ve Bektaşilik arasındaki farklılıklar nelerdir?

-Alevilik-Bektaşilikte Eski Türk inanışları, İran dinleri  ve Hristiyanlığın etkileri varmıdır?.

-Buyruk ve Erkannameler ne tür eserlerdir?

-Alevilik inanç boyutu nelerden oluşur?

-Alevilik-Bektaşilikte Ehl-i Beyt ve 12 İmam anlayışı nasıldır?

-Alevilik-Bektaşilikte Tevella ve Teberra ne demektir?

-Dede ve babalık nedir?

-Alevilik-Bektaşilik örgütlenmesi nasıldır?

-Alevilik-Bektaşilikle ilgili sorunlar nelerdir?

-Literatürleri nelerdir?

Ana Kaynaklar:

-Buyruk, Haz. Fuat Bozkurt, İstanbul, 1992.

- Erkanname, Seyyid Derviş Tur, , İstanbul, 2002.

Hacı Bektaş Veli, Makalat, neş. Esad Coşan, Ankara.

Kitab-ı Cebbar Kulu, Haz. Hasan Yüksel-Saim Savaş, Sivas 1997.

Yörükan, Y. Ziya , “Anadolu Anadulu’da Aleviler ve Tahtacılar, Ankara, 1998.

Fığlalı, E. Ruhi,  Türkiye'de Alevilik - Bektaşilik, İstanbul: Selçuk Yayınları 1990 (3. Baskı, İst 1994).

Eröz, Mehmet, Eski Türk dini  ve alevilik, bektaşilik,  Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul 1992

Onat, Hasan, “Aleviliğin Geleceği”, I. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Sempozyumu, Ekim 1998, Ankara. G. Ü. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi; 

Onat, Hasan, “Değişim Sürecinde Alevilik”, Köprü, sayı 62, Bahar 1998;  “Kızılbaşlık Farklılaşması Üzerine” İslamiyat, VI/III, 2003

Kutlu, Sönmez , “ Din Anlayışında Farklılaşmalar ve Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik Üzerine Söyleşi”,  Diyanet Aylık Dergisi, Sayı: 147(Mart 2003), 5-11 ss.

Kutlu, Sönmez , “Aleviliğin Dinî Statüsü: Din, Mezhep, Tarikat, Heterodoksi, Ortodoksi veya Metadoksi”, İslâmiyât Dergisi,  VI/3(2003).

Kutlu, Sönmez, “Alevilik-Bektaşiliğin Diyanette Temsili Problemi”, İslâmiyât Dergisi,  Cilt:4, Sayı:1 (2001);

Kutlu, Sönmez , Din Anlayışındaki Farklılaşmalar Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik, Ankara 2003.

Yardımcı Kaynaklar:

Melikoff, Irene, “Alevi-Bektaşiliğin Tarihi Kökenleri, Bektaşi-Kızılbaş (Alevi) Bölünmesi ve Neticeleri”, Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Aleviler, Bektaşiler, Nusayriler Semp, İst 1999, s. 17-23

Ocak, Ahmed Yaşar, Babailer İsyanı: Aleviliğin Tarihsel Altyapısı, İstanbul 1996; Alevi-Bektaşi İnançlarının islam Öncesi Temelleri, İstanbul, 2000.

Aleviliğin Teolojisi, sayı editörü: Sönmez Kutlu, İslamiyat, VI/3, 2003.

Alevi Kimliği, ed.

Alevi-Bektaşilerin Web sayfaları:

http://www.alewiten.com/

http://www.aleviyol.com/

XIII. HAFTA 

12.05.2022 

ALEVİLİK II (PANEL)

-Alevilik-Bektaşilikte Türk kültürünün izleri nelerdir?

-Alevi-Bektaşilikte Şii unsurlar nelerdir?

-Hacı Bektaşı Veli kimdir ve   Makalât’ta dört kapı kırk makam anlayışı nasıl ele alınmaktadır?

-Günümüzde Alevil-Bektaşilerin farklı tezahürleri nelerdir?

-Buyruk ve Erkannameler ne tür kitaplardır?

-Türkiye’de Alevi-Bektaşilerin coğrafi dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

Öğrenciler tarafından gerçekleştirilecek Panel’de sunulabilecek  Seminer konularıdır. Konuyla ilgili kaynaklar liste olarak öğrenciye verilecektir.

XIV. HAFTA 

19.05.2022

MEZHEPLERİN COĞRAFİ DAĞILIMI VE NÜFUS ORANLARI

-Türklerin tarih boyunca benimsediği mezhepler nelerdir? (Murcie, Mu’tezile, Şii-İmamiyye, İsmaililik, Zeydilik,  Hadis Taraftarları, Maturidilik, Eş’arilik)

-Türk Dünyasında günümüzde mezheplerin dağılımı ve nüfus oranları nasıldır?

-Türk Dünyası’nda faaliyet gösteren yeni mezhep ve dini gruplar nelerdir?

-Yaşayan mezheplerin coğrafi dağılımı ve nufus dağılımı nasıldır?

-Türkiye’de mezheplerin durumu  ve coğrafu dağılımı  nasıldır?

-Kutlu Sönmez, Türklerin Tarihte Benimsediği Mezhepler ve Kırgızistan’daki durum, (yayınlanmamış makale)

-Ecer, Ahmed Vehbi, "Tarihte Türkler, İslamiyet ve Mezhepleri ",  Erdem, cilt: 8, sayı: 23, 1996 ( Türklerde Hoşgörü Özel Sayısı : II ) , s. 485-502.

-Sarıkaya, M. Saffet, "Türklerin İslamlaşma Süreçlerinde Mezheplerin ve Tarikatların Yeri", Yeni Türkiye Dergisi Türk Özel Sayısı, Ocak 2002 .

İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003.

Madelung, Wilferd F, Maturidiliğin Yayılışı ve Türkler, çev. Muzaffer Tan, (İmam Maturidi ve Maturidilik, (Seçki), Ed. Sönmez Kutlu, Ankara 2003, 305-368 içinde)

Kutlu, Sönmez, Mezheplerin Coğrafi dağılımı ve Nufus Oranları (Basılmamış Ders Notları)

Kutlu, Sönmez, Türkler ve İslam Tasavvuru, İSAM yayınları, Ankara 2011.

Kutlu, Sönmez, İslam Düşüncesinde Tarihsel Din Söyleminin Analizi, Otto Yayınları, Ankara 2012.

Onat, Hasan, 99 Soruda İslâm Mezhepleri. (Yayınlanmamış Çalışma).

İslam Dünyası ile ilgili Ansiklopediler

İNTERNET ORTAMINDAKİ DÖKÜMANLAR

GOOGLE’DAN MEZHEPLERİN DAĞILIMI İLE İLGİLİ HARİTALAR

XV.  HAFTA

26.05.2022

 MEZHEPÇİLİK VE SORUNLARI

-İslam Tarihinde mezhepler arası ilişkiler nasıl gelişmiştir? 

-Mezhepler üstü din anlayışı nedir?

Mezheplerin İslam düşüncesine olumlu ve olumsuz katkıları nelerdir?

-Mezhepler arası anlaşmaslıkların sebepleri ve çözüm yolları nelerdir?

-Mezhepçilik ve Mezhepsizlik ne dmektir?

-Mezhebin dinle özdeşleştirilmesinin sonuçları nelerdir?

-Hızlı sosyo-kültürel değişme mezhepleri nasıl etlemektedir?

Mezheplerin İslam ülkeleri arasındaki ilişkilerde nasıl etkili olmaktadır?

Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şii-Sünni İlişkileri, 27-29 Eylül 2013, Çorum. (Tebliğler Kitabı)

Kutlu, Sönmez, “Şii Uyanış Tezi ve  Geleceği Tartışmaları ile İlgili Değerlendirmeler”, Ortadoğu’nun Geleceği Açısından Şii-Sünni İlişkileri, 27-29 Eylül 2013, Çorum.

Kutlu, Sönmez, “Müslümanlar Arasında Barışı Tehdit Eden Mezhep Çatışmasının Temel Dinamikleri ve Çözüm Yolları?”, Dini Araştırmalar ve Küresel Barış –Sempozyumu-, 16-18 Mayıs 2013, Dedeman Oteli, Konya,  Konya 2016,  I/169-193. ISBN : 978-605-86221-5-9 (1. cilt)

Uluç Küçükca, Özlem
“Orta Doğu’da Mezhep Kimliklerinin ve ‘Mezhepçiliğin’ Siyasal ve Sosyolojik Etkileri”, Yeni Türkiye, 2016, cilt: XXII, sayı: 87, s. 453-464.

Aydın,Şükrü, “Toplumsal Bölünmeyi Tetikleyen Fırkacı/Mezhepçi Algıya Karşı Kur’ani Önlemler”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2016/3, cilt: VII, sayı: 15,s.21-52.

Onat, Hasan, “İslâm Ortak Paydasını Kaybetmiş Müslümanların Açmazı: Şi’î-Selefî Kutuplaşması”, Tarihte ve Günümüzde Selefîlik Milletlerarası Tartışmalı İlmî Toplantı 08-10 Kasım 2013, 2014, s. 525-551

XVI. HAFTA

 SINAV HAFTASI